Klantreportage (2): Fruitkwekerij Ham uit Dronten

Op een mooie herfstdag ontmoette ik fruitteler Peter Ham en zijn jongste zoon Jelmer op hun fruitteeltbedrijf in Dronten, waar zij hoofdzakelijk peren telen. De familie liet vorig jaar hagelnetten plaatsen boven een deel van de bomen. Ik bezocht hen om een kijkje te nemen en om hun motivatie
te horen.

www.fruitteeltonline.nl 

Vader Ham kwam rond 1968 van het Noord-Hollandse Wijdenes naar de polder om als bedrijfsleider in een zogeheten ‘bieb-bedrijf’ van de Rijksdienst aan de slag te gaan: een ‘bedrijf in eigen beheer’. Zo’n 14 jaar later, Peter was inmiddels 18 jaar en hielp zijn vader in het bedrijf, stopte deze constructie maar kreeg de familie in Dronten de mogelijkheid om een fruitteeltbedrijf van 30 hectare te pachten. Nu, 30 jaar later, is Peter eigenaar van de helft van de grond inclusief de gebouwen en pacht hij nog steeds de andere helft.

“Het stond hier toen vol met oude appelbomen, onze visie was aanvankelijk om compleet over te gaan op Conference in v-hagen”, vertelt Peter. Langzaam maar zeker stelde hij die visie iets bij. “We kwamen toch achter het risico van alles inzetten op één soort. De Conferenceprijzen zijn de laatste jaren maar heel gewoon. We hebben daarom ook ingezet op andere rassen en hebben in 2011 toch weer een stukje appels aangeplant. Op dit moment hebben we 14 hectare Conference, 2,5 hectare Comice, 2,5 hectare Red Prince en sinds anderhalf jaar ook 3 hectare Gräfin Grepa. Op de overige grond hebben we gedeelde landbouw.”

Hij vervolgt: “Mijn fruit wordt volledig op het hout verkocht en verhandeld door Best of Four, één van hun afnemers is Frupak Vernooij. Hierdoor heb ik vrij stabiele prijzen. Ons rendement is over het algemeen goed, maar het wordt wel steeds moeilijker. Onze houtprijzen zaten dit jaar boven de kostprijs maar je moet er ook een keer een dubbeltje boven komen om je investeringsruimte op pijl te houden. Daarbij is het de vraag hoe het de komende jaren met de arbeidskosten gaat lopen. Dat is best wel een zorgendingetje.”

Peter Ham mikt met zijn teelt op het hogere segment. Meer arbeid, meer snoei, goed bemesten en dunnen, zorgen voor mooie grote maten. Dit, in combinatie met het groeiende risico, was reden voor hem om anderhalf jaar geleden 3 hectare premium Gräfin Grepa te planten. Een voordeel van dit ras is volgens hem ook dat de pluk vlak voor de Conference valt. Door het langere plukvenster is hij interessanter voor Poolse arbeiders, wat natuurlijk steeds belangrijker wordt.

“Eén van de voorwaarden was dat ik boven deze nieuwe peren ook hagelnetten zou gaan plaatsen. Door de samenwerking met Best of Four kon ik gebruikmaken van een GMO-regeling.” Hij vroeg bij drie partijen offertes op en koos samen met Best of Four voor Fruit Security. “Die jongens hebben de meeste expertise, hagelnetten is hun core business. Qua prijs zit er maar weinig verschil tussen, deze 3 hectare hebben 50.000,- aan materiaal gekost, dan maakt 1000,- meer of minder niet uit.”

De keuze voor Fruit Security was volgens Peter ook een gevoelskwestie. “Ze zijn heel benaderbaar. Tuurlijk er gaan wel eens dingen mis, zij zijn de afgelopen jaren erg gegroeid en zitten in een leerproces. Maar ze zijn oplossingsgericht; als er iets is dan lossen ze het op en ze denken met je mee, dat vind ik altijd wel fijn.” Peter liet de palen plaatsen door Van Doorn uit Houten, die zelf ook Gräfin Grepa telen. Veel van het installatiewerk deed hij verder zelf. “In die hagelnetopbouw kun je veel zelf doen. Soms kwam er een jongen van Fruit Security een aantal uren meehelpen, hij vertelt dan hoe je het moet aanpakken, daar doen zij niet moeilijk over. Het is verder natuurlijk veel repeteerwerk.”

Het hele proces van nieuwe aanplant en installatie van netten ging door privéomstandigheden bepaald niet zonder slag of stoot. In 2015 werd er borstkanker bij Peter’s vrouw geconstateerd. Na behandeling leek ze in orde, maar eind 2017 was het opnieuw mis. “Ik moest naar het ziekenhuis komen, er bleken uitzaaiingen in de kleine hersenen gevonden te zijn. Men gaf haar nog vier weken.” Uiteindelijk leefde zijn vrouw nog anderhalf jaar, maar kwam afgelopen voorjaar triest genoeg alsnog te overlijden. Ze is uiteindelijk vier jaar ziek geweest.

“In eerste instantie wist ik niet wat te doen, je hebt de neiging om alles uit handen te laten vallen. Maar mijn vrouw zei op een dag tegen me: ‘Wat heb je eraan om bij de pakken neer te gaan zitten?’ Die week van haar overlijden was hectisch, er moest zoveel worden geregeld. De dag na haar begrafenis ging de wekker vroeg af, de bloei kwam eraan, ik werd gebeld; alles ging gewoon door. Als je in zo’n situatie met je naaste terechtkomt, dan vraag je je af: wat ga ik doen? Ga ik alles laten vallen en wachten tot de situatie stabiel is, of ga ik wel door met waar ik mee bezig was?” Peter koos voor dat laatste.

De hagelnetten kwamen er dus alsnog. Tot nu toe vindt Peter de uitkomst positief. “We hadden dit jaar direct hagel, het was niet veel maar toch. Verder merken we ook dat we beduidend minder wind- en vogelschade hebben. Ook andere telers hebben deze ervaring. De bomen hebben dit jaar voor het eerst geproduceerd, we hebben nu al 52 ton geplukt, dus 6-7 kilo per boompje. Dat is voor een eerste plukjaar natuurlijk niet verkeerd. De kwaliteit is goed, de peren zijn pas gesorteerd en we hadden een 94% packout.”

We ronden het gesprek af en rijden naar het perceel waar de hagelnetten staan. Peter’s zoon Jelmer heeft vakantie, hij volgt een landbouwopleiding maar staat nu op de hoogwerker om de opgerolde netten met extra elastiek vast te zetten.

“Dat was natuurlijk ook een bijkomende investering, die hoogwerker”, vertelt Peter. In de boomgaard laat hij verder het dubbelkopssysteem zien. De boompjes hebben het dit jaar al goed gedaan.

Terwijl we terugrijden, praten we nog kort over de toekomst. Twee van Peter’s drie zoons kozen voor een landbouwopleiding en hebben interesse om het bedrijf van hun vader in de toekomst over te nemen. Maar, zoals op veel bedrijven, kijkt de familie momenteel de kat uit de boom hoe het de komende jaren met de prijzen gaat lopen. Hij besluit: “Als één van mijn jongens doorgaat met het bedrijf, is het denk ik op een gegeven moment niet meer mogelijk om nog risico’s te lopen. Ik denk dat hagelnetten in de toekomst dan ook steeds meer een standaardinvestering gaan worden.”