Biologisch appels en peren telen onder hagelnetten, wat zijn de ins and outs?

In 2022 hebben wij al een artikel geschreven over de gereedschapskist gewasbescherming voor de fruitteelt. De gereedschapskist gewasbeschermingsmiddelen wordt steeds leger en leger. Er komen steeds meer strengere regels op het gebied van gewasbeschermingsmiddelen. En dan stappen sommige appeltelers en perentelers (hardfruittelers) ook nog over van gangbare teelt naar biologische hardfruitteelt. Welke uitdagingen komen daarbij om de hoek kijken? En eigenlijk vooral wat is de invloed van hagelnetten op de biologische teelt? Wat is er al over bekend? In deze blog delen wij alle praktische informatie die wij beschikbaar hebben!

Van gangbare teelt naar biologische teelt

De overstap van gangbare teelt naar biologische teelt is groot. Fruittelers die de overstap hebben gemaakt geven aan dat biologische teelt nog moeilijk is. Dit omdat het gehele fruitbedrijf moet worden omgeschakeld. Het overgaan van gangbaar naar biologisch duurt 3 jaar voor een fruitteeltbedrijf. Want een officieel EU biolabel krijg je natuurlijk niet zomaar.  Biologisch telen vraagt om meer kennis en arbeid van de fruitteler. In de biologische teelt van appels en peren wordt niet gespoten (dat is een FABEL). Er zijn namelijk wel hulpmiddelen die je mag gebruiken. Er bestaan biologische bestrijdingsmiddelen tegen bijvoorbeeld rupsen en zwavel wordt gebruikt voor schurftbestrijding (schimmelziektes). Er bestaan dus wel natuurlijke biomiddelen die een biologische fruitteler kan gebruiken. Hier kan je een tabel vinden welke gewasbeschermingsmiddelen je mag gebruiken in de biologische teelt van appels en peren: https://www.iperen.com/fruitteelt/fruitgids-biologische-fruitteelt/. Deze middelen zijn van natuurlijke oorsprong en worden vaak ingezet als andere (natuurlijke) bestrijdingsmethoden niet helpen. Maar in de biologische teelt krijg je wel te maken met andere of grotere uitdagingen dan de gangbare teelt. Dit omdat je middelenpakket wel beperkter is en sommige middelen niet zo effectief of efficiënt blijken te zijn. Welke uitdagingen zijn er in de biologische teelt en hoe verhouden deze zich tot hagelnetten? Want iedereen die al biologisch teelt kan beamen dat middelen alleen niet voldoende zijn.

Wist je dat Magic star een geschikte appel is voor biologische teelt? Magic star gedijd ook goed onder hagelnetten: https://www.fruitsecurityholland.com/nl/innovatieve-belgische-appelsoort/l65c8.

Overkappingen met hagelnet en biologische teelt

De onderstaande uitdagingen willen wij bespreken in verhouding tot hagelnetten:

1. Schurft, meeldauw en bewaarrot (schimmelziektes);
2. Vruchtboomkanker;
3. Insecten waaronder de: Appelbloesemkever en perenknopkever.
4. Tegen houden van gewasbeschermingsmiddelen van naburige percelen?

Overkappingen met hagelnetten hebben natuurlijk het grote voordeel dat deze beschermen tegen de steeds extremer wordende weersomstandigheden. Wil je geen appelmoes of perenjam? Dan zijn hagelnetten een juiste investeringen om jouw hardfruit te beschermen. Alleen naast de voordelen dat hagelnetten beschermen tegen hagel, kunnen hagelnetten ook beschermen tegen schimmelziektes, vruchtboomkanker en insecten (zoals de appelbloesemkever en de perenknopkever).

Sinds 2019 worden er al proeven gedaan met overkappingen boven biologische hardfruitteelt. Er worden proeven gedaan met regenkappen en hagelnetten om te kijken welke voordelen en nadelen die brengen aan de biologische teelt.

Schimmelziektes

Met hagelnetten zijn tot nu toe goede resultaten gehaald voor de beheersing van schurft in de teelt van appels. Het blijkt inderdaad dat overkapt telen de aantasting door schurft zeer sterk kan reduceren. Uit die onderzoeken blijkt ook dat regenkappen, zoals het PowerFlex Folie Systeem, nog betere resultaten geeft dan hagelnetten ter bestrijding van schimmelziektes, zoals schurft en bewaarrot.

Aan de andere kant geven regenkappen (permanente overkappingen) juist weer grotere uitdagingen in de vorm van meeldauw en bloedluis, maar dat is ook per jaar verschillend! Hagelnetten is ook permanent, maar geeft de boomgaard wel meer “lucht” omdat het niet volledig gesloten is zoals de regenfolie bij regenkappen.

Vruchtboomkanker

Vruchtboomkanker is eigenlijk een probleem op alle plekken waar appels en peren geteeld worden. Het blijkt ook dat overkapt telen de aantasting door vruchtboomkanker zeer sterk kan reduceren.

Zoals Proeftuin Randwijk omschrijft in één van haar onderzoeken:

“Gezien de positieve effecten van de overkapping op het voorkomen van vruchtboomkanker en gezien het feit dat over de jaren een waargenomen wordt dat plukwonden het meest gevoelig zijn voor vruchtboomkanker, is dit jaar in samenwerking met EFC een nieuwe proef opgezet, waarbij de bomen vanaf kort voor tot enkele weken na de oogst overkapt worden met een Fruitsecurity Powerflex systeem. Hierbij staan de bomen normaliter gewoon onder een hagelnet en kort voor de pluk wordt de regenkap gesloten. Dit is vergelijkbaar met het systeem wat in kersen gebruikt wordt.”

Bonustip: Wist je dat er uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat kunststof (plastic) draden 50% tot 75% minder vruchtboomkanker-infecties veroorzaken dan staaldraden. Het is daarom bij appels en peren ook zeker aan te raden om geen staaldraden te gebruiken als ondersteuningsdraden. Lees hier alles over kunststof gewasdraden: https://www.fruitsecurityholland.com/nl/baycodraad

Insecten waaronder de: appelbloesemkever en de perenknopkever

De appelbloesemkever en de perenknopkever worden een steeds groter probleem in de hardfruitteelt. De kevers komen je boomgaard binnen en vreet alles. De kevers hebben eigenlijk geen natuurlijke vijanden en zelfs in de gangbare teelt mag een bekend middel niet meer gebruikt worden om de kevers te bestrijden. De appelbloesemkever en perenknopkever kunnen wel bestreden worden met een biologisch middel Raptol. Alleen voor hardfruittelers is dit niet meer toegestaan (2023). Wat kan je dan wel doen om de appelbloesemkever en perenknopkever te bestrijden?

Rien van der Maas van Wageningen Plant Research vertelt:

“We veronderstellen dat door het toepassen van bedekte appelteelt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen met 70% tot 90% zal kunnen worden beperkt. Op deze manier dragen we bij aan een omschakeling naar fysieke en biologische manieren om plagen en schimmels te bestrijden.”

Fysieke en biologische manieren om insectenplagen te bestrijden? Met een overkapping met hagelnetten kan je de zijkanten van het systeem sluiten om de kevers buiten je boomgaard te houden. Gesloten zijkanten bij hagelnetten en regenkappen hebben ook al bewezen de groene appelwants tegen te houden. Telers hoeven dan geen gewasbeschermingsmiddelen in te zetten om hun appelteelt of perenteelt tegen deze plagen te beschermen!

Mezen schade

Daarnaast kampt de fruitteelt ook met steeds meer schade door vogels. Volgens de NFO zijn mezen voor het probleem. Bij perentelers was er volgens de NFO vorig jaar (2022) 2,23 miljoen aan mezenschade gemeld! Ook in de appelteelt nam de schade toe en schade door ander vogelsoorten neemt ook steeds meer toe. Het voordeel van overkapte teelt, zoals overkappingen met hagelnetten, is dat je de zijkanten van het systeem kan sluiten en de bovenkant gesloten is. Op die manier kan mezenschade en schade door andere vogelsoorten gemakkelijk voorkomen worden.

Bonustip: Wist je dat hagelnetten als bijkomend voordeel ook zonnebrand voorkomen bij appels en peren? Bekijk de video hier: 

Tegen houden van gewasbeschermingsmiddelen van naburige percelen?

In de onderzoeken naar bioteelt in hardfruit is ook een urgente vraag hoe je drift van gewasbeschermingsmiddelen kan tegenhouden van naburige percelen. Stel jouw buren zijn geen biotelers of willen dat voorlopig niet worden moet jij wel rekening houden met de drift van de gewasbeschermingsmiddelen van hen. Er zijn onderzoeken naar een haag of een scherm of dit volstaat om het biologische fruit te beschermen tegen deze ongewenste residuen.

Schaduwnetten of windbreekgaas beschermen kunnen niet alleen beschermen tegen ongewenste residuen, maar hebben ook als bijkomend voordeel dat deze jouw gewassen beschermen tegen de harde wind en fel zonlicht. Bladverbranding, vruchtverbranding, zonnebrand worden allemaal verleden tijd!

Wel is er weer uit ander onderzoek gebleken dat hagen met bepaalde, gevarieerde bomen weer als waardplanten kunnen dienen voor natuurlijke vijanden. Dat is natuurlijk erg fijn in de biologische teelt.

Tot slot:

Hagelnetten geven de gangbare, maar dus ook de biologische teelt, veel voordelen. Er lopen nog wel verschillende onderzoeken alleen de eerste resultaten zijn veelbelovend voor de biologische fruitteler! Overkapt telen reduceert schurft en bewaarrot, meeldauw en bloedluis blijven nog uitdagingen. Ook geeft overkapte teelt zeer goede resultaten tegen vruchtboomkanker. Daarnaast kunnen insecten, waaronder de appelbloesemkever en de perenknopkever met hagelnetten worden tegengehouden. Je hoeft dan geen gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken om je appelteelt of perenteelt te beschermen tegen deze plagen. Vogels blijven dan uiteraard ook buiten de boomgaard! Dus oogstzekerheid biedt betere verkoopprijs, hogere waarde en toekomstbestendigheid aan jouw (biologische) fruitteeltbedrijf.

Dan nog even iets belangrijks voor de consumenten en supermarktketens:

Fruit is opgedeeld in verschillende klasse, klasse 1,2 en 3. Klasse 3 is alleen voor de industrie en klasse 1 is vooral het fruit in de supermarkt. Klasse 1 gaat vooral over de looks van het fruit. Dus vorm, kleur, hoeveelheid blos, etc. etc. Als voorbeeld:

Peren (Conference) hebben van nature een bronskleur en zijn wat ruwer. Alleen met gangbare teelt heb je veel bestrijdingsmiddelen om hem gladder te maken. Natuurlijke biomiddelen kunnen dat minder en daarom wordt de Conference peer wat brons en ruwer.

Wanneer supermarktketens en consumenten de “buitenbeentjes” gewoon toe laten in de schappen (de consument ziet vaak het verschil niet eens), wordt het voor fruittelers ook gemakkelijker om minder of geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken. De natuur laat zich niet in hokjes stoppen!

Bronnenlijst

Reformatorisch Dagblad, 05-07-2023, 53^E JAARGANG NR.79, Fruittelersclub slaat alarm over schade door appelbloesemkever.

De Fruitteeltkrant NR. 1/2019 april.

Nieuwsbrief Proeftuin Randwijk 2022-09

Corline van Egeraat, GroentenNieuws.nl, Kap voor appelteelt: minder nattigheid, minder plagen.

Jans Knoops, www.npv-pomospost.nl.

Peter Urbanus, Nieuwe Oogst, Fruitteler Wisse: “Het is met de kwaliteit alles of niks”.

Proeftuin Randwijk: Appelbloesemkever proef 2022: bestrijding na de bloei.

Joost van Winsen, Nieuwe Oogst, Fruitmasters test biologische teelt conceptrassen.

Michel de Vries, RTL-nieuws, Kever vreet appelbomen kaal – en daar is niets tegen te doen: “Desastreus voor oogst”.

Beren Jan van Westreenen, Fruitpact, Telen met een knipoog naar duurzaamheid

Peter Durlet, Depa-Fruit, Bio Journaal, “Niet overkapte kersenteelt is voor 100% naar de vaantjes.”

Jeroen Verheul, Groenten & Fruit, Schurftmiddel voor bioteelt, overkapte teelt hoopvol.

Vilt.be, Jef Vercammen, Overkappen hoort bij professionaliseren kersenteelt.

Interne bronnen FruitSecurity Holland, waaronder Teus de Jong.